東北アジアIT企画


sunja usihai fulgiyan kiru

五星紅旗

musei gurun i gurun kiru oci sunja usihai fulgiyan kiru.
私たちの国の国旗は五星紅旗です。
kiru i fulgiyan boco oci, dashalan i temgetulen
旗の赤色は革命を表し、
kiru i dele bihe suwayan boconggo sunja usiha oci,
旗の上にある黄色い五つの星は、
jongg'o gongcan dang yarhūdara fejile,
中国共産党の指導の下
dashalangga niyalma irgen i amba falicun i temgetulen inu.
革命を支持する人民の大同団結を表している。
新疆省察布査尓錫伯自治县「2006版《锡伯文小学语文》第四册」より

語句
gurun
kiru
fulgiyan 赤色、濃紅色
sunja 5、五つの
suwayan 黄色い
usiha
dashalan 革命 dashalangga は "革命を支持している" と訳しました。
temgelen 表して, temgetulex 符号をつける, 表彰する
boco 色 boconggo
dele 上、物の上
jungg'o gongcan dang 中国共産党
yarhūdara 導き、指導 yarhūdambi 導く、引率する
fejile
niyalma
irgen 民、人民
amba 大きな
falicun 団結
inu である、然り、~もまた

Top


haji mini cabcal

我がチャプチャル

usun alin fisin bujan de, erdei šun aisin elden fosombi.
烏孫山の森に、夜明けの太陽の金色の光が輝き始める。
meyen meyen ihan honin, onco amba orhonggo ala de ongkolombi.
牛羊の群れは、草におおわれた広大な丘陵で過ごす。
a! saikan mini mafa gurūn alin bira,
ああ、美しき我が祖国の山河、
ere oci mini haji eniye cabcal.
ここは我が親密なる母、チャプチャル
新疆省察布査尓錫伯自治县「錫伯文小学语文」より

語句
usun alin 烏孫山(中国、新疆省)
fisin bujan 稠密な林→森と意訳
erde 日の出る頃、夜明け前
fosombi 日が照りだす、太陽が出る、輝く
meyen 一団
orho 草 orhonggoはorhoがある→草がある、草におおわれたと意訳
ala 低い平な山
ongko 牧地,放牧地 ongkolombi ongkoの動詞形なので、牧草地で過ごすと意訳
mafa 祖先
bira
haji 親密な、近しい
eniye

Top


wakšan jai molto

カエルとフクロウ

wakšan jai molto gemu usin jekui sain gucu.
カエルとフクロウは共に、農民と穀物の良い友である。
wakšan kokiran umiyaha be jemahabi, molto singgari be jemahabi.
カエルは害虫を食べ、フクロウはネズミを食べる。
muse uhei afi tese be karmataki.
私たちは共に戦い、それら(農民と穀物)を守る。
新疆省察布査尓錫伯自治县「2006版《锡伯文小学语文》第四册」より

語句
wakšan カエル
molto フクロウ
gemu 共々に、皆
jeku 米穀、穀物
kokiran 障害
umiyaha 虫、kokiran umiyahaで害虫としました。
jembi 食べる -mahabiの意味は分かりません。
singgari ネズミ
uhei 一にして、共々に
afambi 攻める、挑みかかる afiは連用形 文中では"戦い"と意訳しました。
karmambi 保護する、助ける -takiの意味は分かりません。

Top


gaha muke omimbi

カラス、水を飲む

emu gaha kangkame hamirakū ofi, isinahale bade muke be baimbi.
一羽のカラスが喉の渇きに堪えかねて、至る所で水を探している。
gaha muke baime yabuhai, emu sucei dolo muke bisire be sabuha.
カラスは水を探して行き、(一本の)瓶の中に水があるのを見つけた。
ainara suce i angga ajige bime dorgi i muke komso ofi,
瓶の口は小さく、中の水は少なく、
gaha udu omiki secibe šuwe omime mutehakū.
カラスがいくら飲もうとしても、直ぐには飲むことができない。
adarame icihiyaci teni omime mutembini?
どのようにしたら、底の水を飲むことができるか?
gaha dalbade umesi labdu ajige wehe bihe be sabufi,
カラスは回りにたいへん多くの小石があることに気付き、
emu arga be bodome bahaha.
一つの方法を考えついた。
gaha dalbade bihe ajige wehe be emke emke angga de ašume suce i dolo sindaha.
カラスは回りにある小石を一つ一つ口にくわえ、瓶の中に落とした。
suce i muke ulhiyen ulhiyeni mukdeme jihe manggi, gaha teni muke be bahame omiha.
瓶の水が徐々に上がって来て、カラスはやっと水を飲むことができた。
新疆省察布査尓錫伯自治县「2006版《锡伯文小学语文》第四册」より

語句
gaha カラス
kangkambi 喉が渇く
isinahale 凡そ到る所、
 isinambi(到る,着く)の派生語らしい。-haleは場所を指しているのだろうか?
baimbi 探す
suce
dolo 中、内側
yabumbi 行く, -haiは意味が分かりません。
bimbi ある, bisire ある所の
sabumbi 見る, -haは過去形 "見つけた"と意訳しました。
ainara どんな様子か ここで訳していません。
 ainambi 何をするか、どうするか、如何に
angga
dorgi 内、内側
komso 少ない、少しの
udu いくら
secibe とて、としても -cibe するけれども、たとえ~しても
 sembi 言う、語る
šuwe 直に、真直ぐに
mutehakū できなかった, -ha 過去形 -kū 否定
 mutembi できる
adarame 如何に、どんな風に
icihiyaci するなら, icihiyambi 事を処理する -ci 仮定形
ten 果て、極み ここでは底、さらに底の水と訳しました。
最後の文の teni は "底の" よりも "やっと" の方が適切だと思います。
mutembini できるかしら, mutembi できる -ni ~か、~かしら
dalbade 傍らに
umesi たいへん
labdu 多くの
ajige 小さな
wehe
sabumbi 見る, -fiは連用形 "見て" を "気付いて" と意訳しました。
arga 策略、計略
bodombi 策略を練る, -meは連用形 ここでは "考える" と意訳しました。
bahambi 得る, -haは過去形
emke 一個、一件、一口
ašume 口に含み、くわえて ašumbiの連用形
sindaha 落とした, sindambi 放つ、置く ここでは瓶に中に"落とす"と意訳しました。
ulhiyen 次第に、漸次 ulhiyen ulhiyeniも同じ
mukdeme 上がって, mukdembi 興る、(日が)高く昇る -me 連用形
jihe 来た, jimbi 来る -ha 過去形
manggi ~した後、した時に ここでは"やがて"、または訳さなくても良い。

Top


hūcin dolo tefi abka be towambi

井戸の中で天を見る

emu wakšan hūcin dolo banjimbihebi.
一匹のヒキガエルが井戸の中で暮らしていた。
emu ajige gasha deye jifi, hūcin angga i cikin de doha.
一羽の小鳥が飛んで来て、井戸の淵にとまった。
wakšan ajige gasha de
ヒキガエルは小鳥に
 "si yaderi jihengga"
 「お前はどこから来た。」
seme fonjiha.
と問うた。
ajige gasha jabume hendume
小鳥は答えて言う。
 "bi abka deri deyeme jihengga, bi emu tanggū dulere ba deyefi jaci kangkame ofi
 「私は天から飛んで来た。私は百里以上飛び、とても喉が渇いたので、
 ebume jifi majige muke omiki sembi."
 降りて来て、少し水を飲みたい。」
wakšan hendume
ヒキガエルは言う。
 si ume dabali amba gisun gisurere!
 「お前、度を超えた大ごとを言うな。
 abka serrenge manggai hūcin i anggai gese amba kai,
 天というものは、井戸の口と同じ大きさである。
 aibi tenteke goro deyere be baibumbi?
 どうして、そんな遠くに飛ぶことを得られるのか。→そんな遠くを飛ぶことができよう」
ajige gasha hendume
小鳥は言う。
 si tašaraha kai.
 「あなたは間違っています。
 abka de umei ujan jecen akū, umesi amba!
 天には全く境界はなく、とても大きい。」
wakšan injefi hendume
ヒキガエルは笑い、言う。
 "gucu, bi inenggi dari hūcin de tefi uju be tukiyeme uthai abka be sabumbi,
 「友よ。私は毎日、井戸で頭を持ち上げ、真近に天を見ている。
 bi umai tašarahakūbi."
 私は全く、間違っていない。」
ajige gasha inu injefi hendume
小鳥もまた、笑って言う。
 "gucu, si tašarahabi.
 「友よ。あなたは間違っている。
 akdarakū oci si hūcin deri fekume tucifi tuwamtuwa"
 信じないなら、あなたは井戸から跳ねて出て、見てみろ」
sehe.
と。
新疆省察布査尓錫伯自治县「2006版《锡伯文小学语文》第四册」より

語句
hūcin 井戸
dolo 中、内、内部 ここでは "底" と意訳してもよいかもしれない。
wakšan ガマ、ヒキガエル
banjimbihebi 暮らしていた banjimbi日を過ごす、暮らす -hebi 日本語の"たり"と訳すとしっくりするような気がする。
deyeme 飛んで, deyembi 鳥が飛ぶ -me 連用形
angga
cikin 物の淵、川辺
doha とまった, dombi 虫や鳥がとまる -ha 過去形
yaderi どこから
jihengga 来たこと、やって来たこと jimbi 来る -he 過去形
fonjiha 尋ねた, fonjimbi 尋ねる、問う -ha 過去形
jabume 答えて, jabumbi 答える -me 連用形
hendume 曰く、話して, hendumbi 話す、言う
abka
tanggū
dulere 過ぎて、越えて, dulembi 過ぎる、過ぎ行く "以上"と意訳しました。
ba 里(距離の単位)
jaci 甚だ、すこぶる
kangkame のどが渇いて, kangkambi 喉が渇く -me 連用形
ebume 降りて, ebumbi とまる、降りる -me 連用形
majige 少々、少し
omiki 飲みたい, omimbi 飲む、-ki 願望
dabali 越えて、尊大な、僭越な、分を過ぎて
gisun 言語、言葉 gisurembi 話す
ume 必ず~する勿れ ume gisurere 話すな
serrenge sembi 言うの名詞形
mangga 難しい、猛々しい ここでは適切な訳が不明
gese 如き
kai ~である、~ぞ 強い断定を表す
aibi どうして
tenteke あの様な、そのような
goro 遠い
baibumbi baimbiの受身形・使役形 探される、得させる
tašaraha 誤った tašarambi 誤る、違う -ha 過去形
umai 全く
ujan 田畑の縁、淵、隅
jecen 境界、境
akū ない
umesi たいへん、非常に
injefi 笑って injembi 笑う
gucu 友達、仲間、朋友
inenggi dari 毎日、日毎に inenggidariと続けて書くこともある
uju 頭、頭部、首
tukiyeme 上げて tukiyembi 持ち上げる、かつぐ
uthai すぐに、すなわち
sabumbi 見る、知る
tašarahakūbi 間違っていない tašarambi 誤る、違う -haku 否定形過去 -bi ?
deri ~から、~より
akdarakū akdambi 頼る、信じて疑わない -raku 否定形
fekume 跳んで fekumbi 跳ねる、跳ぶ -me 連用形
tucifi 出て tucimbi 出る -fi 連用形
tuwamtuwa 見なさい、見ろ tuwambi 見る tuwaは命令形
動詞を重ねるのは中国語の影響か?

Top


buyecuke boo gašan

愛すべき村

mini boo gašan oci ili birai julergi,
私の村はイリ川の南,
usun alin amargi de bihe cabcal necin ala cabcal sibe dzjysiyan.
烏孫山の北にあるチャプチャル平原、(すなわち)チャプチャル・シボ自治県です。
uba i bana huweki tarhūn, usin dehen hetu undu,
この地は肥沃で、田畑は縦横(に広がり)、
tucirsu bayan elgiyen,
産品は豊富です。
adulambi ongko oncho amba, arbun tuwabun saikan,
放牧地は広大で、風景は美しい。
tere aimaka emu fali genggiyen tana i adali,
(それは)あたかも(一個の)清らかな真珠と同様、
mafa gurun i dergi amargi hošo de elden jerkišembi.
祖国の東北で眩いほどに輝いています。
cabcal de, daci deri uthai "jeku i calu" sere saikan colo bi.
チャプチャルには昔から"穀倉"という美しい通称があります。
usin jeku i hacin duwali jaci labdu,
作物の種類はたいへん多く
oyonggo ninggen maise, handu, bolimo jergi jeku tarimbi,
主要なものは小麦、稲、とうもろこし等です。
ereci tulgiyen kemuni amtangga mursa・hūma・har sogi・kubun・ji ihan jergi
この他にまだ、甜菜・hūma・アブラナ・綿・紅花等
weilen hethe de baitangga mutun be tarimbi.
工業で用いる材料を栽培しています。
cabcal de nemu i tucirsu bi,
チャブチャルには鉱産物があります。
ere oci wehe yaha i bayasu encusehakū i bayan elgiyen.
石炭資源は特別に豊富です。
cabcal i orhonggo ara oncho elgiyen, orho muke saikan,
チャブチャルの草原は広く豊で、草と水は美しい。

- 満文欠落 -

群れをなし隊を組む(細毛)羊、良種の牛が草原に放牧されています。
天山アカシカが飼い馴らされ、中庭にいます。
生産した鹿茸は国外には輸出しません。
チャプチャルにはシボ族風情園、靖远寺、トボト記念館、
海努克古城等の名所旧跡があります。

~ boro i bujan sargašara yafan.
また、琼博拉森林公園があります。
ili birai ekcin i ursan bujan yafan jergi banjitai sargašame efire tuwabungga ba bi,
イリ川の岸には二次林公園等、天然の観光・景勝地があり、
yala niyalmasai sargašame efire,
人々が遊び、
šoro erin be dulebure,
余暇を過ごします。
halhūn deri jailame genere saikan ba secina!
暑さを避けるにも良いと言います。
ere uthai mini buyecuke boo gašan - cabcal.
これがすなわち、我が愛する郷土、チャプチャルです。

新疆省察布査尓錫伯自治县「2006版《锡伯文小学语文》第四册」より

語句
boo
gašan
ili bira イリ川
julergi 南、前
usun alin 烏孫山
amargi 北、後方
cabcal チャプチャル(察布査尓) 新疆省チャプチャル・シボ自治県の首府
necin 平坦、平かな
ala 低い平な山
sibe シボ(錫伯)族
dz-jy-siyan 自治県 dz jy は中国語音 シボ語に置き換えると beye dasangga siyan
uba ここ、この
bana ba,na ともに場所の意
huweki 肥沃な、肥えた
tarhūn 肥えた
usin dehen 田畑
hetu
undu
tucirsu 産品、出産 tucimbi 出る
bayan elgiyen 豊富 bayan,elgiyenともに豊富、豊かなという意
adulambi 放牧する
ongko 放牧地
oncho 広い
amba 大きい
arbun 姿、あらわれ
tuwabun 名所、風景 tuwambi 見る
aimaka 大抵、たぶん
genggiyen 清い、明るい
tana 珠、川で採れる真珠
dergi 東、東方 
新疆省は中国の西北である。西(wargi)と東を間違えている?
hošo 方角
elden 光、光彩
jerkišembi 日光のために目が眩む、光彩目を奪う
daci 始めから、元から
deri ~から、~より
uthai すぐに、すなわち
calu
colo 号、称号、あだ名、ニックネーム
hacin 件、種
duwali 類、同類
jaci はなはだ、すこぶる
labdu 多い
oyonggo 重要な、さし迫った、必要な
ninggen ~のもの、~なるもの
maise 小麦
handu 稲、うるち米
bolimo トウモロコシ
jergi 等級、級、ランク
tarimbi 種をまく、栽培する
tulgiyen 外、その他に
kemuni また、まだ
amtangga 味のよい、おいしい amtangga mursaは甜菜(サトウダイコン)?
mursa 大根
har sogi 油菜
hūma
ji ihan 紅花
weilen hethe 工業 weilembi 作る、事をなす hethe 切り株、財産、事業
baitangga 必要な、役にたって、役人 baitalambi 使う、採用する
mutun 材料
nemu 鉱物
wehe yaha 石炭
bayasu bayanの複数形か? 中国語訳をまねして、資源と訳しました。
encusehakū 特別な
orhonggo 草がある orhonggo ala 草原
bujan
sargašara yafan 公園
ekcin
ursan 2番性の芽、刈り取った後に生えた芽・枝
banjitai 生まれつき、天然の
sargašami 遊ぶ、旅行する
efimbi 遊ぶ
tuwabungga榜 掲示 tuwabumbi 見せる
yala 真に、果たして、確かに、やはり
šoro
erin 時、季節、時刻
dulembi 過ぎる、過ぎ行く
halhūn 暑さ
jailambi 逃げる、回避する
secina sembi 言う -cina
buyecuke 愛すべき、かわいい

Top

使用辞書:滿和辞典(羽田亨 編著)學海出版社、锡汉教学词典